İnsan, yeryüzündeki canlıların en mükemmeli, en akıllısı, diğer mahlûkatın emrine amade kılındığı bir varlıktır. İhtiyaçlarını giderebilmek için toplum halinde yaşayan insan, karşılıklı hak ve sorumluluklarla yükümlüdür. Bu sorumluluklar Allah’ın hakları ve kulların hakları olmak üzere iki kısımdır. Bunlardan kul hakları hayatın her alanını kapsayan daha çok birbirimize karşı sorumlu olduğumuz haklardır.
İnsanların canları, malları, inançları, ırz ve namusları, manevi şahsiyetleriyle ilişkili hakları, kul haklarındandır. Herhangi bir insanın kendine ait olmayan bir şeyi helal olmayan yollarla elde etmesi, elde etmeye çalışması kul hakkını çiğnemektir.
Bizler Müslüman olarak, İslam’ın kul haklarıyla ilgili hükümlerini öğrenmeli, hayatımızı ona göre sürdürmeliyiz. Özellikle yediğimiz, içtiğimiz şeyleri ve kazancımızı haramdan ve kul hakkından korumalıyız. Kul hakları, ana-baba, çocuklar, yakın akrabalar, komşular, arkadaşlar, işçi-işveren, amir-memur arasında daha çok gerçekleşir.
Maddi ve manevi kul hakkı kapsamına giren hususlar pek çoktur. Cana ve mala zarar vermek, hırsızlık ve gasp, zulüm ve eziyet, ölçü ve tartıda adaletsizlik, faiz ve tefecilik, gıybet etmek ve iftira atmak, rüşvet alıp vermek, yalancılık, sözünde durmamak, kamuya ait mala mülke zarar vermek, trafik kurallarını ihlal etmek, insanlarla alay etmek, lakap takmak ve başkalarının özel hayatlarını araştırmak gibi…
Şu asla unutulmamalıdır ki, kul haklarını çiğnemek aynı zamanda Allah’ın koyduğu hududu çiğnemektir. Kur’an-ı Kerim’de insanlar arası adalet ölçülerini koyan pek çok ayetten sonra “İşte bu Allah’ın hudududur (ölçüsüdür), onu çiğnemeyin” buyrulur. Olgun Müslüman haksız yere alınan bir kuruşu hak sahibine vermenin binlerce lira sadaka vermekten üstün olduğunu bilir ve başkasının hak ve hürriyetinin sınırında, kendi hürriyetinin son bulduğunu aklından çıkarmaz.
Bir gün bu fani hayat son bulacak, gerçek ve ebedi hayat başlayacak ve herkes dünyadaki işlerinden hesaba çekilecektir. Akıllı ve basiretli insan, Allah'a ve O'nun kullarına karşı vazifelerini yapan, hak ve hukuka saygı gösteren, hesap gününe borçsuz ve günahsız olarak gitmeye çalışan insandır. Şu gerçek unutulmamalıdır ki, kim burada ne yapmışsa ahirette onu bulacaktır. Ayette Rabbimiz, “Kim zerre miktarı bir hayır yaparsa onun mükâfatını görür. Kim de zerre miktarı bir kötülük işlerse, onun cezasını görür” buyurmaktadır.
Peygamberimiz ise, “Bir kimsenin diğer bir kimsenin haysiyetine yahut malına tecavüzden dolayı üzerinde bir hak bulunursa, altın ve gümüşün geçmediği hesap günü gelmeden helalleşsin. Aksi takdirde, yaptığı haksızlık ölçüsünde, iyi amellerinden alınıp hak sahibine verilir. İyiliği yoksa hak sahibinin günahından alınıp haksızlık eden kimseye yüklenir” buyurmaktadır. Ayrıca kul borcundan sakınanları “Kibri, hıyaneti ve kul borcu olmayan mümin, Cennet’e girer” diyerek, müjdelemektedir.
Bugün dünya hayatımızda, hırslarımızın esiri olurken, kul ve kamu hakkına riayetin gözetilmediğini düşünen çok sayıda insan var. Makam hırsıyla, makamın yetkilerini kendisi ailesi veya yakınları için hak sayan bir anlayış maalesef toplumumuzda mevcut. Bal tutan parmağını yalar, Devlet malı deniz, yemeyen……z sözü çok yaygın kullanılıyor. Hâlbuki Kamu hakkı, kul hakkının en büyüğü ve en zor ödenebilecek olanı.
Bilerek veya bilmeyerek üzerimize kul hakkı hele hele Kamu malı hakkı almışsak daha bu dünyadayken o hakkı ödeyelim ve helalleşelim. Allah'ın, bu hakkı, hak sahibi helal etmedikçe bağışlamayacağını bilelim. Kul hakkıyla Allah'ın huzuruna çıkmaktan sakınalım. Toplumdaki birçok huzursuzluğun, kavga ve cinayetin temelinde kul haklarına riayet edilmemesinin yattığını unutmayalım. Ve unutmayalım ki, bu dünya kimseye kalmaz……
Selam ve dua ile……
